Trường hợp bị cáo phạm tội lúc chưa đủ 70 tuổi. Tại thời điểm xét xử, bị cáo đã trên 70 tuổi thì có được áp dụng tình tiết giảm nhẹ TNHS “người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên” không?
Điểm o khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự về quy định "người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên" là một tình tiết giảm nhẹ TNHS. Tuy nhiên, Bộ luật Hình sự không quy định rõ: người phạm tội là người đã đủ 70 tuổi trở lên “tại thời điểm phạm tội” hay “trong quá trình truy cứu trách nhiệm hình sự”. Điều này đã gây ra vướng mắc, lúng túng trong quá trình áp dụng pháp luật để giải quyết vụ án. Cùng Luật Hồng Bách tìm hiểu giải đáp của Tòa án nhân dân tối cao trong Công văn 02/TANDTC-PC được ban hành ngày 02 tháng 8 năm 2021 mới đây.
Tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại điểm m khoản 1 Điều 46 BLHS năm 1999 quy định “Người phạm tội là người già” là tình được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên bao nhiêu tuổi được coi là “người già” thì vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể. BLHS năm 2015 ban hành đã quy định tại điểm o khoản 1 Điều 51 BLHS năm 2015 quy định “Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên” là tình tiết được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Như vậy, có thể hiểu khái niệm “người già” tại BLHS năm 1999 đã được thay thế bằng khái niệm “người từ 70 tuổi trở lên”. Quy định này đã phần nào tháo gỡ khó khăn, vướng mắc tồn tại bấy lâu nay; đồng thời bảo đảm tính thống nhất trong nhận thức và thực hiện.
Vì vậy, theo quy định tại điểm b Khoản 1 Điều 2 Nghị quyết 41/2017/QH14 ngày 20/6/2017 về thi hành BLHS 2015 thì tình tiết giảm nhẹ nêu trên được áp dụng đối với cả hành vi phạm tội xảy ra trước 0h 00’ ngày 1/1/ 2018 mà sau thời điểm này (1/1/2018) mới bị phát hiện, đang bị điều tra, truy tố, xét xử hoặc đối với người đang xét giảm thời hạn, xóa án tích.
Ở độ tuổi từ đủ 70 tuổi trở lên thì khả năng nhận thức của con người đã bị suy giảm, tâm sinh lý thay đổi làm ảnh hưởng tới khả năng nhận thức về mức độ nguy hiểm cũng như hậu quả của hành vi phạm tội. Mặt khác, tình tiết giảm nhẹ này cũng thế hiện chính sách hình sự nhân đạo của Nhà nước đối với người cao tuổi.
Người phạm tội có tuổi càng cao, sức khỏe càng yếu thì mức giảm hình phạt (chuyển hình phạt nhẹ hơn, giảm mức hình phạt tù và phạt tiền hoặc thời gian cải tạo không giam giữ) cho họ càng nhiều và ngược lại.
Tuy nhiên, quy định tại điểm o khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự năm 2015 thì không quy định rõ người phạm tội là người đã đủ 70 tuổi trở lên tại thời điểm phạm tội hay trong quá trình truy cứu truy cứu trách nhiệm hình sự.
Do vậy, trong trường hợp bị cáo phạm tội lúc chưa đủ 70 tuổi nhưng tại thời điểm xét xử, bị cáo đã trên 70 tuổi thì có được áp dụng tình tiết giảm nhẹ truy cứu trách nhiệm hình sự “người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên” hay không? Điều này đã gây ra vướng mắc, lúng túng trong quá trình áp dụng pháp luật để giải quyết vụ án trong một khoảng thời gian dài.
Ngày 02/8/2021, Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Công văn 02/TANDTC-PC về việc giải đáp một số vướng mắc trong xét xử. Theo đó, vướng mắc trên đã được giải đáp tại mục 3, Phần I Về hình sự như sau:
“3. Trường hợp bị cáo phạm tội lúc chưa đủ 70 tuổi. Tại thời điểm xét xử, bị cáo đã trên 70 tuổi thì có được áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự “người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên” theo quy định tại điểm o khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự hay không?
Quy định tại điểm o khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự không phân biệt người phạm tội là người đã đủ 70 tuổi trở lên tại thời điểm phạm tội hay trong quá trình truy cứu trách nhiệm hình sự. Do đó, trường hợp khi phạm tội bị cáo chưa đủ 70 tuổi nhưng trong quá trình xét xử họ đã đủ 70 tuổi trở lên thì Tòa án vẫn áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự “người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên” đối với họ”.
Như vậy, chỉ cẩn trong quá trình xét xử người phạm tội đã đủ 70 tuổi trở lên thì được Tòa án áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo quy định tại điểm o khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự.
Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của Luật sư liên quan đến vấn đề pháp lý bạn đang vướng mắc, nếu còn những vấn đề chưa rõ thì bạn có thể phản hồi cho chúng tôi qua địa chỉ:
Công ty Luật TNHH Hồng Bách và Cộng sự
Trụ sở: Số 85 Nguyễn Chí Thanh, phường Láng Hạ, quận Đống Đa, Hà Nội
Điện thoại: 024.6299.6666; Fax: 024.62.55.88.66
Web: hongbach.vn; Email: bach@hongbach.vn
