Sau khi đã cho người khác nhận con nuôi cha mẹ đẻ có quyền đòi lại không?

Vì hoàn cảnh điều kiện khó khăn hay vì một lý do nào đó các cặp vợ chồng cha mẹ không muốn nuôi con của mình nữa cho người khác nhận con mình để làm con nuôi và nuôi dưỡng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp sau khi cho con nuôi, cha mẹ đẻ lại hối hận và muốn nhận lại con của mình. Vậy sau khi đã cho người khác nhận con nuôi cha mẹ đẻ có quyền đòi lại không?

Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi tới Công ty Luật TNHH Hồng Bách và Cộng sự. Để có thể đưa ra câu trả lời chính xác nhất cho thắc mắc của bạn, Hongbach.vn có ý kiến tư vấn như sau:

1. Khái niệm nuôi con nuôi và thay đổi quyết định cho con nuôi.

- Nuôi con nuôi là việc mà cơ quan nhà nước có thẩm quyền tiến hành xác lập quan hệ cha, mẹ và con giữa người nhận con nuôi và người được nhận làm con nuôi được quy định tại khoản 1 Điều 3 Luật Nuôi con nuôi 2010.

- Con nuôi được xác định là người được người khác cha, mẹ đẻ của mình nhận làm con nuôi sau khi việc đăng ký nuôi con nuôi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện.

- Cha mẹ nuôi là những người nhận con nuôi sau khi đăng ký nuôi con nuôi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện.

Quá trình nhận nuôi có cha mẹ đẻ thì quá trình nhận nuôi, Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã phải tiến hành lấy ý kiến của cha mẹ đẻ.

Cha mẹ đẻ của người được nhận làm con nuôi phải đồng ý về việc nhận nuôi con nuôi. Việc đồng ý phải hoàn toàn tự nguyện, trung thực, không bị ép buộc, đe dọa hay mua chuộc, không vụ lợi, không kèm theo yêu cầu trả tiền hoặc một lợi ích vật chất khác;

Việc lấy ý kiến của cha mẹ đẻ và cha mẹ nuôi phải được lập thành văn bản, có chữ ký hoặc điểm chỉ của người được lấy ý kiến:

Công chức tư pháp, hộ tịch phải tư vấn và giải thích đầy đủ cho cha mẹ đẻ sẽ không còn quyền, nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, cấp dưỡng, đại diện theo pháp luật, bồi thường thiệt hại, quản lý, định doạt tài sản riêng với con đã được cho làm con nuôi trừ khi có thỏa thuận khác.

Cần để cho cha mẹ đẻ của người con nuôi biết được và hiểu rõ về quyền và nghĩa vụ của mình kể từ thời điểm giao nhận con nuôi, các vấn đề liên quan đến con đẻ đã được cho người khác nhận con nuôi, nuôi dưỡng và chăm sóc.

Ngoài ra, cán bộ Công chức tư pháp cần phải yêu cầu về kiểm tra hồ sơ và lấy ý kiến của những người liên quan như cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi và người con. Việc kiểm tra này được quy định  tại Điều 9, Nghị định 19/2011/NĐ-CP ngày 21/03/2011 hướng dẫn chi tiết thi hành một số điều luật của Luật nuôi con nuôi.

2. Cha mẹ đẻ có nhận lại được con sau khi đã cho nhận con nuôi.

Căn cứ theo quy định tại Luật nuôi con nuôi năm 2010, hệ quả của việc nuôi con nuôi được quy định cụ thể như sau:

Điều 24. Hệ quả của việc nuôi con nuôi

1. Kể từ ngày giao nhận con nuôi, giữa cha mẹ nuôi và con nuôi có đầy đủ các quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con; giữa con nuôi và các thành viên khác của gia đình cha mẹ nuôi cũng có các quyền, nghĩa vụ đối với nhau theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, pháp luật dân sự và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

2. Theo yêu cầu của cha mẹ nuôi, cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định việc thay đổi họ, tên của con nuôi.

Việc thay đổi họ, tên của con nuôi từ đủ 09 tuổi trở lên phải được sự đồng ý của người đó.

3. Dân tộc của con nuôi là trẻ em bị bỏ rơi được xác định theo dân tộc của cha nuôi, mẹ nuôi.

4. Trừ trường hợp giữa cha mẹ đẻ và cha mẹ nuôi có thỏa thuận khác, kể từ ngày giao nhận con nuôi, cha mẹ đẻ không còn quyền, nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, cấp dưỡng, đại diện theo pháp luật, bồi thường thiệt hại, quản lý, định đoạt tài sản riêng đối với con đã cho làm con nuôi.

Như vậy nếu đã hoàn thiện thủ tục cho nhận con nuôi thì các quyền và nghĩa vụ của cha, mẹ đẻ đối với con đẻ của mình sẽ chấm dứt kể từ ngày giao nhận con nếu các bên không có thỏa thuận nào khác. Trường hợp đang trong quá trình nhận con nuôi thì cha mẹ đẻ không thể nhận lại con nếu không thỏa thuận được với cha mẹ nuôi của con và không làm thủ tục chấm dứt đăng ký nuôi con nuôi.

Về nguyên tắc cha mẹ đẻ cho con đẻ của mình cho người khác nhận nuôi con nuôi sẽ không có quyền đòi lại và nhận lại con trừ trường hợp có quy định pháp luật khác và sự thỏa thuận khác…

Tuy nhiên, có một số trường hợp đặc biệt cha mẹ đẻ được thay đổi quyết định cho con làm con nuôi người khác nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau :

- Chưa nhận thức được đầy đủ, chưa hiểu rõ những vấn đề cần được tư vấn hoặc bị ảnh hưởng, tác động của yếu tố tâm lý và sức khỏe ;

- Thời hạn để thay đổi là 15 ngày kể từ ngày được lấy ý kiến ;

- Phải thông báo bằng văn bản cho UBND cấp xã nơi đang giải quyết hồ sơ nuôi con nuôi.

Căn cứ quy định của pháp luật tại khoản 3, Điều 9 Nghị định 19/2011/NĐ-CP có quy định :

“3. Trường hợp những người liên quan do chưa nhận thức đầy đủ, chưa hiểu rõ những vấn đề được tư vấn hoặc bị ảnh hưởng, tác động bởi yếu tố tâm lý, sức khỏe đã đồng ý cho trẻ em làm con nuôi sau đó muốn thay đổi ý kiến, thì trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày được lấy ý kiến, những người liên quan phải thông báo bằng văn bản cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi đang giải quyết hồ sơ nuôi con nuôi. Hết thời hạn này, những người liên quan không được thay đổi ý kiến về việc cho trẻ em làm con nuôi”.

Sau thời hạn 15 ngày nêu trên, những người có liên quan sẽ không được thay đổi ý kiến về việc cho trẻ em làm con nuôi.

Như vậy, chỉ có duy nhất một trường hợp, cha mẹ được quyền thay đổi quyết định cho trẻ em làm con nuôi của người khác.

Tuy nhiên, theo quy định tại Điều 25 Luật nuôi con nuôi năm 2010, việc nuôi con nuôi của cha mẹ nuôi có thể bị chấm dứt thuộc một trong các trường hợp sau :

Điều 25. Căn cứ chấm dứt việc nuôi con nuôi

Việc nuôi con nuôi có thể bị chấm dứt trong các trường hợp sau đây:

1. Con nuôi đã thành niên và cha mẹ nuôi tự nguyện chấm dứt việc nuôi con nuôi;

2. Con nuôi bị kết án về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của cha mẹ nuôi; ngược đãi, hành hạ cha mẹ nuôi hoặc con nuôi có hành vi phá tán tài sản của cha mẹ nuôi;

3. Cha mẹ nuôi bị kết án về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con nuôi; ngược đãi, hành hạ con nuôi;

4. Vi phạm quy định tại Điều 13 của Luật này.

Vi phạm một trong các quy định như : Giả mạo giấy tờ để giải quyết việc nuôi con nuôi ; phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi ; lợi dụng việc cho con nuôi để vi phạm về pháp luật dân số, ông bà nhận cháu làm con nuôi, anh chị em nhận nhau làm con nuôi…

Như vậy, nếu vi phạm các điều được nêu trên thì quan hệ nuôi con nuôi sẽ chấm dứt. Và Khi con nuôi là người chưa thành niên hoặc người đã thành niên mà mất năng lực hành vi dân sự, không có khả năng lao động thì Tòa án có thể giao lại cho cha mẹ đẻ.

Và có một trong các căn cứ nêu trên, cha mẹ nuôi có thể chấm dứt việc nuôi con hoặc tùy một số trường hợp cha mẹ đẻ có thể đòi lại con đã cho để làm con nuôi (ngoài 1 trường hợp duy nhất đã được nêu trên). Trong trường hợp này quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đẻ đã chấm dứt sẽ được khôi phục lại.

Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của Luật sư liên quan đến vấn đề pháp lý bạn đang vướng mắc, nếu còn những vấn đề chưa rõ thì bạn có thể phản hồi cho chúng tôi qua địa chỉ:

Công ty Luật TNHH Hồng Bách và Cộng sự

Trụ sở: Số 85 Nguyễn Chí Thanh, phường Láng Hạ, quận Đống Đa, Hà Nội

Điện thoại: 024.6299.6666 ; Fax: 024.62.55.88.66

Web: hongbach.vn; Email: bach@hongbach.vn